Romatizmal Hastalıklarda Antinükleer Antikorların Tanısal Rolü

Özet

Otoimmün hastalıklar, konak kendi antijenlerine saldırması sonucunda meydana gelir. Sistemik romatizmal hastalıklar, birden fazla organ ve sistemi tuttukları için, nadiren patognomonik bir tanısal kritere sahiptirler. İlginç olarak, bu hastalık grubunun her biri, farklı otoantikor tipi ile ilişkilendirilebilir. Tanı, klinik özelliklerin yanı sıra, hastanın kanında saptanan spesifik antikorlar ile konur. Otoimmün hastalıklarda saptanabilen antinükleer antikorlar (ANA) hücrenin hücre yüzeyi, sitoplazma, nükleus ve nükleolus gibi tüm subselüler yapılarına karşı benzerlik gösterebilmesine karşın, genellikle hücrenin nükleer kısmındaki spesifik antijenleri hedef alırlar. Bunlar kanda tayin edildiklerinde ortaya çıkmakta olan bir romatizmal hastalığı işaret edebilirler; tanının konmasında belirleyici olabilirler ve prognoz ile ilgili önemli bilgiler sağlayabilirler. Basit olarak ifade etmek gerekirse; ANA iki şekilde ölçülebilir. Birincisi jenerik olarak tüm antikorların değerlendirildiği ANA ölçümü, diğeri de hastalıklara özgün olabilen spesifik antikor tayinidir. Jenerik ANA ölçümü, immünofloresan teknikleri ve ELISA yöntemi ile yapılabilir. ANA pozitif ise, spesifik antikorlar otomatize yöntemler ile araştırılabilir. İmmünofloresan ANA tayini altın standarttır. Klinik şüphesi olanlarda yüksek titrelerde saptanırsa anlamlıdır. Ayrıca ANA boyanma paternleri de spesifik antikorların hücrenin hangi bölgeleri ile reaksiyona girdiğini göstererek spesifik hastalık hakkında fikir verebilir. Jenerik ANA sistemik lupus eritematozus (SLE) ve skleroderma için oldukça duyarlı iken, bu hastalıklarda özgüllüğü düşüktür. ANA sağlıklı insanlarda ve birçok başka patolojik durumda pozitif bulunabilir. Bu nedenle bunlar hastalığın tanısının dışlanmasında önemli olabilir. Spesifik antikorlar da genellikle işaret ettikleri hastalıklar için, Jenerik ANA'nın aksine spesifiktir ve duyarlılıkları düşüktür. Bu nedenle, varlıkları hastalığın tanınmasını sağlarken, yoklukları ekarte ettirmez. Bu antikorların başlıcaları SLE tanısında önemli olan anti-dsDNA, antiSmith (Sm) ve antiribonükleoprotein (RNP), ilaca bağlı lupus tanısında antihiston antikorlar, Sjögren sendromu tanısına ışık tutabilen anti-Ro/SSA - anti La/SSB ve skleroderma tanısında yeri olan anticentromer ve antiScl 70 antikorlardır.