Postmenopozal Osteoporozda Sitokinlerin Rolü; Östrojen, Kemik Dansitesi ve Kemik Döngü Belirleyicileriyle İlişkisi

Özet

Amaç: Postmenopozal dönemde östrojen eksikliğinin muhtemelen kemiği rezorbe eden bazı sitokinlerin (IL-1 β, IL-2, IL-6, IL-8, TNF-α) artışına yol açarak osteoporoza neden olduğu ileri sürülmektedir. Bu çalışmada, postmenopozal osteoporoz etyopatogenezinde sitokinlerin rolü ve serum östradiol seviyesi, kemik mineral yoğunluğu (KMY), kemik döngü belirleyicileriyle ilişkisi araştırılmıştır.

Hastalar ve Yöntem: Çalışmaya yaşları 30 - 85 arasında 72 postmenopozal ve 36 premenopozal dönemde olmak üzere toplam 108 kadın alındı. Postmenopozal kadınlar osteoporozu olan ve olmayanlar şeklinde iki gruba ayrıldı. Serum sitokin (IL-1 β, IL-2, IL-6, IL-8, TNF- α), östradiol, osteokalsin, idrarda deoksipiridinolin (DOP) düzeyleri ölçüldü. Lomber omurga ve femurda DXA cihazı ile KMY ölçümleri yapıldı.

Bulgular: Genel olarak menopoz sonrası gruplarda östrojen düzeylerinde düşme ve sitokin düzeylerinde artma olduğu saptandı. Ancak IL-1β, IL-2 ve IL-8 düzeyleri açısından gruplar arasında istatistiksel anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Osteoporotik grupta IL-6 düzeyleri, premenopozal grup ve osteoporotik olmayan gruptan anlamlı olarak yüksek bulundu (p<0.001). Postmenopozal dönemdeki kadınlarda TNF- α düzeyleri, premenopozal gruptan belirgin olarak daha yüksekti. Ancak osteoporotik olan ve olmayan gruplar arasında TNF- α düzeyleri açısından istatiksel anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Sitokin seviyeleri ve östrojen düzeyi arasında da gruplar arasında anlamlı ilişki saptanmadı (p>0.05). Üç grup sitokinler ve KMY ilişkisi açısından değerlendirildiğinde, sadece premenopozal grupta IL-1β ile lomber KMY arasında negatif korelasyon saptandı (r= -0.445, p= 0.031). Postmenopozal osteoporotik grupta IL-1β ile DOP arasında negatif korelasyon vardı (r= -0.423 p= 0.016). Premenopozal grupta IL-2 ve IL-6 ile osteokalsin arasında pozitif korelasyon saptandı (sırası yla r= 0.437 p= 0.018, r= 0.413 p= 0.026).

Sonuç: Sonuç olarak, postmenopozal dönemdeki kadınlarda östrojen düzeyindeki azalma ile birlikte IL-6 ve TNF-α düzeylerinde artış olduğu gözlenmektedir. Ancak sitokinler ile östrojen, KMY ve kemik döngü belirleyicileri arasında anlamlı bir ilişki yok gibi görünmektedir. (Romatizma 2006; 21: 49-55) Anahtar Kelimeler: Postmenopozal osteoporoz, sitokin, östrojen, kemik mineral yoğunluğu, kemik döngü belirleyicisi